แก่นแท้แห่งการเกิด...อมตะ

อมตะ หมายถึง ไม่ตาย, พระนิพพาน[3] โดยเฉพาะในความหมายของคำว่านิพพานเป็นคำที่น่าสนใจยิ่ง แล้วนิพพานคืออะไร นิพพาน มีคำแปลได้หลายแบบ เช่น
  - แปลว่า ความดับ คือ ดับกิเลส ดับทุกข์
  - แปลว่า ความพ้น คือ พ้นทุกข์พ้นจากภพสาม

 นิพพาน โดยความหมาย หมายถึงได้ ๒ นัยยะใหญ่ๆ คือ
  ๑.หมายถึง สภาพจิตที่หมดกิเลสแล้ว
  ๒.หมายถึง สถานที่ที่ผู้หมดกิเลสแล้ว ไปเสวยสุขอันเป็นอมตะอยู่ ณ ที่นั้นๆ

 นิพพาน เป็นที่ซึ่งความทุกข์ทั้งหลายเข้าไปไม่ถึง อยู่พ้นกฎของไตรลักษณ์ ไม่มีการเวียนว่ายตายเกิด ไม่มีแก่ เจ็บ ตาย ทุกอย่างเป็นสุขัง เป็นนิจจัง เป็นอัตตา เป็นตัวตนที่แท้จริง บังคับบัญชาได้ เที่ยงแท้แน่นอนไม่มีการเปลี่ยนแปลง เกิดขึ้นด้วยอำนาจการปฏิบัติธรรม มีพระพุทธพจน์ที่กล่าวถึงนิพพานไว้หลายครั้ง อาทิ “นิพฺพานํ ปรมํ สุญฺญํ” นิพพานสูญอย่างยิ่ง คือ สูญกิเลส สูญทุกข์ “นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ” นิพพานสุขอย่างยิ่ง ทหารเมื่ออยู่ในหลุมหลบภัย ย่อมปลอดภัยจากอาวุธร้ายของศัตรูฉันใดผู้ที่มีใจจรดนิ่งอยู่ในพระนิพพาน ก็ย่อมปลอดภัยจากทุกข์ทั้งปวงฉันนั้น หากจะกล่าวถึงนิพพานให้เข้าใจได้ง่าย อาจจะพูดได้ว่า นิพพานคือการดับทุกข์ สิ้นตัณหา เหมือนไฟที่ดับจนสิ้นเชื้อไม่สามารถที่จะลุกลามขึ้นมาได้อีก

ในพระไตรปิฎกมีแต่ระบุลงไปว่านิพพานเป็นอนัตตา นิพพานไม่ใช่อัตตา เมื่อเป็นเช่นนั้นการเข้าถึงนิพพานเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่จะเข้าใจคำว่า “การไม่มีตัวตนอยู่จริง” แล้วอะไรบ้างล่ะที่ไม่มีตัวตนอยู่จริง โดยทั่วไปหมายถึง สังขารธรรม อันได้แก่ ขันธ์ ๕ ซึ่งประกอบไปด้วย รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ความหมายในแต่ละขันธ์มีดังนี้

·        รูปขันธ์ หรือรูป คือส่วนที่เป็นร่างกาย ถ้าใจเข้าไปยึดถือว่า เป็นกายของเรา พอกายมีการเปลี่ยนแปลง หรือทรุดโทรมลงไป ใจก็จะรับไม่ได้ และทำ ให้เกิดทุกข์ขึ้นมา ฉะนั้นท่านจึงบอกว่า การ เข้าไปยึดมั่นในรูปขันธ์ นี่ก็เป็น ตัวทุกข์อย่างหนึ่ง

·        วิญญาณขันธ์ คือการรับรู้อารมณ์ทางทวารต่างๆ มีตา มีหู เป็นต้น ตัวนี้ก็ไม่เบา ถ้าเข้าไปยึดมั่นเวลากระทบอารมณ์ คือเวลาเห็นรูป เวลาได้ยินเสียง แล้วเกิดความสำคัญมั่นหมายว่า ตัวเราเห็น ตัวเราได้ยิน ถ้าได้เห็น ได้ยิน สิ่งที่ดี ก็เพลิดเพลินพอใจแต่ถ้าได้เห็น ได้ยินสิ่งที่ไม่ดี ก็จะเกิดอารมณ์ขัดเคือง ฉะนั้น การเข้าไปยึดมั่นในวิญญาณขันธ์ คือการได้เห็น การได้ยิน นี่ก็เป็นตัวทุกข์

·        เวทนาขันธ์ นี่เป็นธรรมชาติที่จะเกิดขึ้นต่อเนื่องจากวิญญาณขันธ์ คือพอกระทบกับอารมณ์ ทางตา ทางหู มันก็จะเกิดความรู้สึก ( ผัสสะ  อยู่ ๒ ทาง คือชอบ กับ ไม่ชอบ ถ้าชอบก็เกิดสุขเวทนา ถ้าไม่ชอบ ก็เกิดทุกขเวทนาเวลาเกิดเวทนา ทั้งสุข ทั้งทุกข์ อันเป็นผลมาจากการกระทบกับอารมณ์ภายนอก ถ้าเข้าไปยึดมั่น ว่าความสุขเป็นของเรา ความทุกข์เป็นของเรา เวลาสุข หายไปก็ไม่สบายใจ เวลาทุกข์เกิดขึ้นก็รู้สึกอึดอัดอยู่ภายใน ฉะนั้นท่านจึง บอกว่า การเข้าไป ยึดมั่นในเวทนาขันธ์ นี่ก็เป็นตัวทุกข์อีกอย่างหนึ่ง

·        สัญญาขันธ์ คือความจำในเรื่องอดีต ที่เคยเห็น เคยได้ยิน ตัวนี้สำคัญมาก ถ้ารู้ไม่เท่าทันก็จะเข้าไปยึด และจมปลักอยู่กับอารมณ์อดีต นี่แหละคือตัวทุกข์ อย่างสำคัญทีเดียว

·        สังขารขันธ์ คือความคิดต่างๆ ดีบ้างชั่วบ้างซึ่งเป็นผลสืบเนื่องมาจากความจำ (สัญญาขันธ์ข้อที่ ๔  ตัวนี้เห็นได้ชัดมาก เพราะคนส่วนใหญ่ ที่ทุกข์เรื่องความคิด นี่มีไม่น้อยเลย สังขารขันธ์ นอกจากเป็นตัวทุกข์อย่างสำคัญแล้ว ยังเป็นบ่อเกิดของกิเลส ( อารมณ์เศร้าหมอง  นานาประการอีกด้วย.[4] 
  ทุกสิ่งทุกอย่างบนโลกนี้ ทั้งที่อยู่ในรูปมวล หรือพลังงาน ล้วนแล้วไร้ซึ่งตัวตนที่แท้จริง  มนุษย์สัมผัสจากอายตนะทั้ง ๕ ว่ามันมีตัวตน มวลสารเกิดจากธาตุทั้ง ๔ คือดิน น้ำ ลม ไฟแล้วจะปรุงแต่งกันเป็นวัตถุ  แต่สิ่งที่ทำให้วัตถุนั้นมีตัวตนมากกว่าการรวมกันของธาตุทั้ง ๔ คือการถูกปรุงแต่งจากจิต  ทองคำจะมีค่าได้อย่างไรหากมนุษย์ไม่สมมุติกันเอาเองว่ามันมีค่า ไม่เพียงแต่วัตถุเท่านั้นที่ถูกปรุง เป็นเรื่องน่าตลกที่มนุษย์มักจะอุปโลกว่าเราเป็นคนนู้นเป็นคนนี้ ทั้งๆที่จริงแล้วเราไม่ได้เป็นอะไรเลย แม้แต่ตัวตนของเราก็ไม่มีตัวตนอยู่จริง เราสมมุติมันขึ้นมาเองทั้งนั้น  การหลงยึดติดกับกับสิ่งเหล่านี้ ล้วนจะทำให้เกิดทุกข์

          มีเพียงสิ่งเดียวเท่านั้นที่มนุษย์สร้างมันขึ้นมา คือความดีที่จะคงอยู่ตลอดไปไม่มีวันแตกสลายหายไปไหนได้ และความดีเท่านั้นที่จะยืดอายุไขของสรรพสิ่งให้ยาวนาน การปฏิบัติธรรมให้เข้าถึงพระนิพพานคือธรรมอันสูงสุดของชิวิต คุณค่าของมนุษย์อาจจะวัดกันที่ตรงนี้แล
หากนิพพานคือว่างเปล่า การเข้าถึงนิพพานได้คือการมองเห็นขันธ์ทั้ง๕ เป็นอนัตตา สำหรับผู้ปล่อยวางได้ทั้งวัตถุ ร่างกาย และจิตวิญญาณ ผู้นั้นก็เข้าถึงนิพพานแล้ว